Οι καλοήθεις παθήσεις κατάσσονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες με βάση τον αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου μαστού ή όχι. Παρ ‘όλα αυτά έχουν κοινά συμπτώματα όπως:
- Ψηλαφητή αλλοίωση
- Έκκριση υγρού από την θηλή
- Μαστοδυνία, έντονος πόνος στο στήθος
- Αλλαγή της ποιότητας του δέρματος
Α. Καλοήθεις παθήσεις που δεν συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου μαστού
- Ινοαδένωμα Μαστού: Αποτελεί έναν καλοήθη, συμπαγή όγκο, καλώς περιεγραμμένο στο U/S κινητό και μπορεί να είναι μονήρης ή και πολυλοβώδης. Εμφανίζεται κυρίως μετά τα 30 έτη, το μέγεθος του αυξάνεται τόσο στην εγκυμοσύνη όσο και κατά την λήψη οιστρογόνων. Η συχνότητα εμφάνισης του αλλά και του μεγέθους του μειώνονται κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης. Όταν το μέγεθος του δεν είναι πάνω από 2 εκ. και η απεικονιστική και κλινική εικόνα δεν προκαλούν υποψία για πιθανή κακοήθεια τότε συστήνεται 6μηνη παρακολούθηση με κλινική και απεικονιστική εξέταση. Όταν υπάρχει υποψία ή η κλινική εικόνα έχει αλλάξει τότε συστήνεται παρακέντηση με λεπτή βελόνα FNA και περαιτέρω κυτταρολογικός έλεγχος. Άλλες φορές όταν κατά την κλινική και απεικονιστική 6μηνη παρακολούθηση βρεθεί αλλαγή στο σχήμα και μέγεθος του, τότε απαιτείται η χειρουργική αφαίρεση του. Στις περιπτώσεις που κατά τον αρχικό έλεγχο βρεθεί πάνω από 2 εκ. ή πολυλοβώδης τότε η χειρουργική αφαίρεση είναι απαραίτητη. Δεν παρακολουθείται κλινικά μέσα στους μήνες καθώς η πιθανότητα για εξαλλαγή σε καρκίνο είναι μεγάλη.
- Ινοκυστική μαστοπάθεια: Είναι μια πάθηση που εμφανίζεται κατά την συντριπτική πλειοψηφία στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Αποτελεί κυρίως την πυκνή σύσταση του μαζικού αδένα, παρά μια παθολογική κατάσταση. Συχνά προκαλεί έκκριμα από την θηλή ή και έντονη μαστοδυνία. Η νόσος εκδηλώνεται όταν οι πολλαπλές κύστες αποφράξουν ή διατείνουν – εκτασία των κεντρικών γαλακτοφόρων πόρων- αποτέλεσμα αυτού είναι η έντονη μαστοδυνία. Η αντιμετώπιση της ήπιας μαστοδυνίας εφόσον αυτή οφείλεται σε Ινοκυστική Μαστοπάθεια, είναι η μείωση κατανάλωσης καφές και σοκολάτας, αποχή από το αλκοόλ και το κάπνισμα και η όσο το δυνατόν αποφυγή από το άγχος. Εάν ο πόνος δεν ανταποκρίνεται τότε η φαρμακευτική αγωγή με αντιφλεγμονώδη στεροειδή και μη είναι απαραίτητη ώστε να μειωθούν το οίδημα και η χημική φλεγμονή.
- Εκτασία των πόρων: Πρόκειται για μια κατάσταση κατά την οποία η διάταση των πόρων κάτω από την θηλή, συνοδεύεται από έκκριμα ενός κιτρινοφαιού υγρού. Συναντάται συχνά σε καπνίστριες και γενικά δεν χρήζει θεραπείας. Επιβάλλεται όμως να γίνει διαφοροδιάγνωση με το έκκριμα της θηλής από το πορογενές Ca.
- Κύστες μαστού: Είναι μια συχνή πάθηση κυρίως για γυναίκες ηλικίας 30-40 ετών, καπνίστριες. Μονήρεις ή πολλαπλές ενδέχεται να προκληθούν και από τραυματισμό. Η τυχόν αύξηση απότομα του μεγέθους τους μπορεί να προκαλέσει έντονη και αιφνίδια μαστοδυνία. Όταν οι κύστεις “επικοινωνούν” με γαλακτοφόρους πόρους τότε ο πόνος συνοδεύεται και από έκκριμα θηλής πρασινοφαιό ή σκούρο καφέ. Η θεραπευτική αντιμετώπιση των κύστεων ποικίλει αναλόγως με το μέγεθος και το περιεχόμενο τους.
- Σε κύστεις μικρότερες του 1,5 εκ. όταν το υπερηχογράφημα δείχνει πως δεν έχουν συμπαγή στοιχεία, τότε συστήνεται κλινική και απεικονιστική παρακολούθηση ανά 6μηνο.
- Όταν το μέγεθος είναι μεγαλύτερο από 1,5 εκ. τότε συστήνεται παρακέντηση FNA και κυτταρολογική διευκρίνιση.
- Εάν έχουμε υποτροπή εμφάνισης μετά από παρακέντηση ή όταν το υπερηχογράφημα και η μαστογραφία ή η κλινική εξέταση γεννούν υποψίες για το είδος, τότε απαιτείται χειρουργική αφαίρεση και ιστολογική εξέταση.
- Θηλώματα πόρων: Τα θηλώματα, μονήρη ή πολλαπλά εμφανίζονται κυρίως με σύμπτωμα το έκκριμα από την θηλή. Μπορεί να είναι αιματηρό ή κιτρινοφαιό αυτόματο ή να προκαλείται μόνο από πρόκληση πίεσης και μασάζ στην θηλή. Συνήθως τα θηλώματα των πόρων παραμένουν μικρά σε μέγεθος και δεν απαιτούν θεραπείας, παρά μόνο την παρακολούθηση τους. Όταν όμως το έκκριμα θηλής αλλάξει σε σύσταση ή γίνει πιο έντονο, τότε εκτός της εκ νέου κυτταρολογικής διερεύνησης τού εκκρίματος και των κλινικών απεικονιστικών εξετάσεων, όπου ενδεχομένως ο υπέρηχος να δείξει αύξηση του μεγέθους του, τότε επιβάλλεται χειρουργική αφαίρεση “πορεκτομή” και ιστολογική εξέταση.
- Φλεγμονές: Μαστίτιδα και αποστήματα του στήθους εμφανίζονται συχνότερα στις θηλάζουσες μητέρες, υπάρχει όμως και μικρότερη πιθανότητα να συναντηθεί στον υπόλοιπο πληθυσμό. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην διαφοροδιάγνωση με τον φλεγμονώδη καρκίνο του μαστού. Τα μικρόβια που συνήθως είναι η αιτία της φλεγμονής, είναι ο στρεπτόκοκκος και ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος. Η θεραπεία και η αντιμετώπιση πρέπει να είναι γρήγορη και άμεσα αποτελεσματική, ώστε να αποφευχθεί η φλεγμονή ολόκληρου του μαζικού αδένα με τις τραγικές κλινικές συνέπειες άμεσα, με έντονο πρήξιμο, πυρετό και πόνο ενώ απώτερα με λιπονέκρωση, σχηματισμό κύστεων και αποστημάτων.
- Αμάρτωμα: Είναι μια σπάνια καλοήθης βλάβη, η οποία διαγιγνώσκεται κυρίως με την μαστογραφία. Συστήνεται η παρακολούθηση του και εφόσον παρουσιάζει αλλαγή στο μέγεθος ή στην μαστογραφική εικόνα του, επιβάλλεται η χειρουργική αφαίρεση και ιστολογική εξέταση.
- Γαλακτοκήλη: Είναι η κατάσταση που παρουσιάζεται κυρίως μετά την διακοπή του θηλασμού. Αποτελείται από κυστικούς σχηματισμούς, οι οποίοι περιέχουν γάλα. Αντιμετωπίζονται με παρακέντηση για την εκκένωση τους και η συλλογή γάλακτος επιβεβαιώνει την αρχική διάγνωση.
- Διαβητική μαστοπάθεια: Εμφανίζεται σε γυναίκες, οι οποίες πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου Ι. Ψηλαφητός όγκος στον μαστό είναι η τυπική κλινική εικόνα. Επιβάλλεται η χειρουργική αφαίρεση και η βιοψία του, ώστε να διαφοροδιαγνωσθεί σε σχέση με τον καρκίνο του μαστού. Όταν η βιοψία δείξει καλοήθεια, χρειάζεται μονάχα κλινική παρακολούθηση του στήθους καθώς δεν αποκλείεται η εκ νέου ανάπτυξη της ίδιας βλάβης όμως και πιθανού καρκίνου.
Β. Καλοήθεις παθήσεις που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού
- Σύνθετα ινοαδενώματα: Στις περιπτώσεις στις οποίες το ινοαδένωμα περιέχει εκτός της Σκληρυντικής Αδένωσης, κύστεις μεγαλύτερες των 3 εκ. αλλά και άλλες σύνθετες αλλοιώσεις στον απεικονιστικό έλεγχο. Όταν δεν συνυπάρχουν με υπερπλασίες και πολυεστικές αλλοιώσεις του αδενικού ιστού, τότε συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μαστού. Συστήνεται η χειρουργική αφαίρεση και η ιστολογική ταυτοποίηση της καλοήθειας.
- Φυλλοειδείς όγκοι: Είναι όγκοι που προσομοιάζουν με ινοαδένωμα, συχνά όμως είναι μικτοί με φυλλοειδείς προσεκβολές και κυστικά στοιχεία. Αποτελούν όγκους μέσης κακοήθειας καθώς αυξάνονται ταχύτατα σε μέγεθος και συνήθως παρουσιάζουν και αυξημένη αιμάτωση. Η εξαλλαγή τους σε κακοήθεια, Σάρκωμα, είναι συχνή και γι’ αυτό η χειρουργική αφαίρεση τους κρίνεται απαραίτητη. Υποτροπιάζουν επίσης συχνά και αυτή η συμπεριφορά τους, τους κατατάσσει σε ενδιάμεσης κακοήθειας βλάβες.
- Σκληρυντική αδένωση: Αποτελείται από την ψηλαφητή σκληρία, συνήθως επώδυνη. Ιστολογικά παρουσιάζει υπερπλασία των λοβίων του μαστού σε ένα έδαφος αύξησης του ινώδους ιστού. Στην μαστογραφία συνήθως παρουσιάζεται με αμφοτερόπλευρες, διάσπαρτες μικροαποτιτανώσεις. Επιβάλλεται η χειρουργική βιοψία προκειμένου να αποκλεισθεί “διαφοροδιάγνωση”, ο καρκίνος του μαστού.
- Υπερπλασία των πόρων: Είναι η αλλοίωση, η οποία συνδέεται πιο συχνά με την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού. Ασθενείς με υπερπλασία των πόρων χωρίς ατυπία, πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά ανά 6μηνο με κλινική εξέταση και υπερηχογράφημα, ενώ ανάλογα μπορεί να ζητηθούν MRI και μαστογραφικός έλεγχος.
- Διάχυτη θηλωμάτωση: Είναι η πάθηση που δημιουργείται πολλαπλά και διάχυτα θηλώματα. Στην διάχυτη θηλωματική, συστήνεται 6μηνη παρακολούθηση και U/S μαστών. Όταν παρουσιάζεται και έκκριμα θηλής, απαιτούνται συχνές κυτταρολογικές εξετάσεις για τυχόν θετικότητα σε καρκινικά κύτταρα. Παρ’όλα αυτά ακόμη και σε υποψία συνιστάται χειρουργική αφαίρεση, “Μακροπορεκτομή”, όλων των πόρων κάτω από την θηλή.
- Άτυπη υπερπλασία: Είναι μια ειδική αλλοίωση είτε στους πόρους, είτε στα λοβία. Αυτή η Άτυπη Υπερπλασία συνδέεται με ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση λοβιακού ή πορογενούς καρκίνου του μαστού. Όταν τακτοποιηθεί ιστολογικά, τετραπλασιάζει την πιθανότητα εμφάνισης Ca. Εάν δεν συνυπάρχει με θετικό κληρονομικό – οικογενειακό ιστορικό, τότε αντιμετωπίζεται σαν αρχόμενος καρκίνος.
